Uzależnienie od Internetu to zjawisko po raz pierwszy opisane w latach 90. XX wieku przez Kimberliego Younga. Chociaż problematyczne korzystanie z Internetu nie zostało jeszcze w pełni sklasyfikowane jako jednostka chorobowa w międzynarodowych klasyfikacjach, oba systemy uwzględniają zaburzenia związane z grami oraz nadużywaniem Internetu jako potencjalnie uzależniające. Objawy mogą obejmować m.in. obsesyjne myśli o Internecie, problemy z kontrolą czasu spędzanego online oraz negatywne konsekwencje dla funkcjonowania w życiu codziennym.
W Polsce problematyczne korzystanie z Internetu dotyczy według badań nawet 33,6% młodzieży, z czego 3,2% doświadcza jego szczególnie nasilonej formy. Grupy szczególnie narażone obejmują osoby z zaburzeniami neuroatypowymi (np. ADHD, ASD), lękowymi, depresyjnymi oraz trudnościami w regulacji emocji.
Podejście terapeutyczne
Kluczowym wyzwaniem w terapii jest opracowanie skutecznych metod interwencji, które nie polegają na całkowitej abstynencji od korzystania z Internetu, co mogłoby prowadzić do izolacji społecznej. Zintegrowany model I-PACE (Young, Brand) okazał się szczególnie pomocny w leczeniu tego typu problemów. Model ten zakłada, że uzależnienie od Internetu wynika z interakcji między indywidualnymi predyspozycjami (np. impulsywnością), specyficznymi mechanizmami neuropsychologicznymi oraz wpływem środowiska zewnętrznego.
Praca z uzależnieniem od Internetu i/lub gier
Typowe trudności osób, u których można zdiagnozować szkodliwe korzystanie z Internetu i/lub gier to pogorszenie wyników w nauce, trudności w relacjach z rodziną i przyjaciółmi oraz objawy internalizacyjne (np. reakcja depresyjna). Terapia poznawczo-behawioralna, oparta na modelu I-PACE, którą można zastosować w podobnych przypadkach jako protokół leczenia skupia się na:
- Edukacji i uświadomieniu problemu – analiza wzorców zachowań i ich konsekwencji.
- Zarządzaniu czasem – wprowadzeniu struktur dnia oraz zdrowych nawyków.
- Rozwoju alternatywnych źródeł satysfakcji – zachęcaniu do aktywności offline.
- Pracy nad emocjami – rozwijaniu zdolności radzenia sobie z trudnymi emocjami bez uciekania się do Internetu czy gier, jako jedynej formy wzmocnienia i sposobu radzenia sobie z trudnościami.
Wnioski i rekomendacje
Uzależnienie od Internetu i gier to złożone zjawisko, wymagające zindywidualizowanego podejścia terapeutycznego. Terapia powinna uwzględniać nie tylko ograniczenie problematycznego zachowania, ale także poprawę funkcjonowania emocjonalnego i społecznego pacjenta. Metody pracy terapeutycznej oparte na modelach takich jak I-PACE mogą stanowić skuteczne narzędzie w pracy z młodzieżą dotkniętą tym problemem.
Źródła:
- Young, K., Brand, M.
- Raporty: „Nastolatki 3.0”, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
- Badania Malinauskasa i Malinauskiene (meta-analiza).
Autor: Wojciech Pokój- Psycholog, psychoterapeuta.
Działania edukacyjne realizowane w ramach projektu: „JESTEŚ WIELE WART 4″, realizowany przez nas w partnerstwie z Fundacją UNA, współfinansowany przez m.st. Warszawa.
